Jak fotografować ptaki?

Praktyczne wskazówki od Łukasza Bożyckiego

Fotografia ptaków to jedna z najbardziej wymagających, ale i satysfakcjonujących form fotografii przyrodniczej; wie o tym doskonale Łukasz Bożycki, ambasador marki OM SYSTEM, który opowiedział nam o wszystkich najistotniejszych aspektach związanych z przebiegiem ptasich sesji mogących skutecznie przybliżyć Cię do zarejestrowania Bressonowskiego momentu. 

Dobre kadry trzeba sobie wyczekać

Łukasz Bożycki zawsze podkreśla, że „fotografia przyrodnicza jest pasmem niepowodzeń, które od czasu do czasu przerywane jest drobnym sukcesem" – okraszonym wielogodzinnym marznięciem, leżeniem w błocie po czubek nosa oraz monotonnym wyczekiwaniem. 

Najważniejsze to zrozumieć, że zwierzęta zawsze robią co chcą, kiedy chcą i jak długo chcą; i tylko wtedy, gdy będą miały na to ochotę, ewentualnie się do Ciebie zbliżą. Mając świadomość takiego stanu rzeczy, można zacząć fotografować z odpowiednim nastawieniem, to znaczy – bez presji.

Czytaj i kształć się

Im więcej dowiesz się na temat zwyczajów danego gatunku, tym lepiej dla Ciebie – ponieważ Twoja wiedza biologiczna przełoży się na skuteczność wykonywanych zdjęć, a wówczas szanse na satysfakcjonujące kadry również się zwiększą. 

Pamiętaj, że Ty też jesteś obserwowany

Fotograf dzikiej przyrody musi się umiejętnie maskować; warto więc zadbać o przygotowanie swojego miejsca pracy, nawet na zasadzie ad hoc i wykorzystać do kamuflażu otaczające Cię w danym momencie gałęzie, liście i trawy. Możesz też wyposażyć się dodatkowe akcesoria, takie jak namioty lub siatki maskujące, które pomogą pozostać Ci w trybie incognito.

Skutecznym rozwiązaniem na podglądanie zwierząt są także drewniane czatownie przypominające małe domki, do których najlepiej wejść przed wchodem słońca oraz wyjść tuż po jego zachodzie – tak aby ich „nie spalić". Ptaki są bardzo inteligentne i szybko mogą skojarzyć daną kryjówkę z miejscem obecności człowieka – a wtedy mniej chętnie się do niej zbliżą.

Co warto mieć pod ręką?

• na pewno jedzenie dla ptaków; jesienno-zimową porą można spróbować zwabić ptaki do ogrodów za pomocą ziaren słonecznika lub słoniny. Zielone tereny wokół ludzkich domostw są także miejscem, w których ptaki są już zazwyczaj oswojone z człowiekiem – dlatego właśnie pierwsze próby ptasiej fotografii warto przeprowadzić we własnym ogrodzie.
  
  
• nie można też zapomnieć o odpowiednim, ciepłym ubraniu oraz o wygodnych, nieprzemakalnych butach. Warto mieć również do dyspozycji wszelkiego rodzaju osłony przed deszczem, śniegiem, a nawet słońcem – zadbanie o swój komfort termiczny jest bardzo istotne w perspektywie wielu godzin spędzonych w wymagającym plenerze.
  
  
• inwestycja w odpowiedni plecak fotograficzny to kolejny ważny aspekt, który powinien umożliwić Ci bezproblemowy oraz szybki dostęp do głównej komory sprzętowej
  
  
• warto też korzystać z różnego rodzaju aplikacji mobilnych – mBDL, NaturaList, Merlin Bird ID, Bird Guide, eBird – oferujących dostęp do map oraz lokalizacji zróżnicowanych siedlisk leśnych, tak aby łatwiej było Ci się odnaleźć w terenie.
  

Wykorzystaj okoliczności pór roku

• jesienią i wiosną wybieraj takie miejsca do fotografowania, w których ptaki zatrzymują się w czasie swojej migracji; końcówką sierpnia, we wrześniu oraz w październiku na pewno warto odwiedzić tereny w okolicach ujścia Wisły – zarówno jej zachodnią jak i wschodnią stronę – blisko wsi Mikoszewo.
  
  
• wiosną z kolei warto wpaść do Biebrzańskiego Parku Narodowego, gdzie będziesz miał szansę uwiecznić m.in. płaskonosy, świstuny, gęsi białoczelne, gęgawy oraz wiele innych interesujących gatunków. 
  
  
• latem dobrym pomysłem jest wystawienie poidełka z wodą, ponieważ ptaki poszukują jej w trakcie suszy. Poidełko należy umieścić w miejscu, w którym będzie miało ono szansę znaleźć się na styku różnych siedlisk; np. na skraju lasu, gdzie drzewa liściaste i iglaste łączą się z łąką lub nieużytkami. 
  
  
• w porze zimowej bardzo wiele gatunków ptaków wodnych – szczególnie kaczek – pozostaje w dużych miastach, a z tego powodu dużo łatwiej je sfotografować aniżeli w innym czasie; nie trzeba więc szukać daleko. 

Dobra ekspozycja to podstawa

Najbardziej optymalne parametry ekspozycji, które pozwolą Ci zamrozić ruch ptaka w locie oraz zagwarantują odpowiednią ilość światła w kadrze, to czas naświetlania nie dłuższy niż 1/1250 – a czasem nawet 1/1600 lub 1/2000 – maksymalnie otwarta przysłona, matrycowy pomiar światła oraz funkcja automatycznego ISO.

Oczywiście trzeba też pamiętać o tym, że w zależności od rozmiaru ptasiego modela, jego zachowania oraz prędkości lotu, a także samej ogniskowej obiektywu i możliwości sensora danego aparatu ustawienia te mogą nie sprawdzić się w każdym przypadku. 

Wskazówki techniczne dotyczące efektu powiększenia

Gdy zdecydujesz się na pracę z telekonwerterem to pamiętaj o tym, żeby znaleźć się jak najbliżej zwierzaka, którego będziesz chciał sfotografować; użycie telekonwerterów do zapisu ujęć, w których obiekt jest naprawdę daleko od fotografującego, mija się z celem – dlaczego?

Głównym problemem jest tutaj przede wszystkim duża masa powietrza – znajdująca się pomiędzy fotografem i ptasim modelem – oraz jego zawartość, a więc kurz i para wodna. Powietrze bywa też często nagrzane, a wówczas faluje i efektywnie przyczynia się do nieostrości na zdjęciu; w takich sytuacjach często zrzuca się winę na „niedoskonały" sprzęt, a prawdziwym winowajcą jest po prostu zmniejszona przejrzystość powietrza. 

Telekonwerter warto założyć, gdy zależy Ci na portrecie zwierzaka i gdy chcesz pokazać jakiś istotny detal – jego głowę, oko, dziób lub upierzenie. 

OM-I Mark II – flagowiec stworzony dla miłośników pierza

Temu konkretnemu modelowi już jakiś czas temu poświęciliśmy osobny wpis na blogu, w którym szczegółowo omawiamy jego specyfikację techniczną oraz opisujemy szereg innowacyjnych funkcji sprzyjających profesjonalnemu fotografowaniu dzikiej przyrody.

Naszą pisemną recenzję znajdziesz tutaj:

Zimowe nowości marki OM SYSTEM – aparat OM-1 Mark II i obiektyw M.Zuiko Digital 150-600 mm f/5-6.3 IS ED! 

Natomiast na kanale YouTube czeka na Ciebie film stworzony przez Wojciecha Maciaszka:

Jest jednak kilka bardzo istotnych czynników, z powodu których OM-1 Mark II wydaje się być jedyną słuszną decyzją w kontekście fotografowania ptaków:

• pierwszym z nich są korzyści płynące z matrycy Micro 4/3 oraz wynikający z jej zastosowania współczynnik powiększenia, który znacząco zwiększa zasięg obrazowania obiektywów w kontekście ich współpracy z sensorem niepełnoklatkowym. 
  
  Aparaty z mniejszą matrycą „przycinają” pole widzenia obiektywu, co w przypadku fotografii przyrodniczej jest dużą zaletą, ponieważ duże zbliżenia są szczególnie pożądane przez fotografów.
  
  Wysoki współczynnik kadrowania (2x crop) umożliwia także dołączenie do aparatów w standardzie Micro 4/3 dużo lżejszych oraz tańszych teleobiektywów, które stanowią ekwiwalent cięższych oraz zdecydowanie bardziej kosztownych szkieł przeznaczonych do modeli pełnoklatkowych.
  
  
• innowacyjny tryb Pro Capture – czasem nawet najbardziej doświadczony fotograf może nie wiedzieć, kiedy dokładnie nastąpi „decydujący moment" i to właśnie w takich okolicznościach warto skorzystać z opcji buforowania serii zdjęć przez aparat – z prędkością zapisu aż 120 kl./s! – sukcesywnie rejestrowanych po naciśnięciu spustu migawki zaledwie do połowy. 
  
  
• funkcja elektronicznego ograniczenia ostrości – pozwala na precyzyjne ograniczenie limitu ostrzenia (z dokładnością co do 10 cm) różnych systemowych obiektywów podpiętych do korpusu aparatu; funkcja ta przydaje się szczególnie w sytuacjach kiedy np. na pierwszym planie jakiś inny obiekt – jak falująca na wietrze trawa – przeszkadza w precyzyjnym ostrzeniu AF lub gdy fotografowi zależy na ostrzeniu tylko w wybranej strefie – np. blisko karmnika lub poidełka.
  
  
• trzecia generacja AF skutecznie wykrywająca i śledząca ptaki – w przypadku tego modelu można swobodnie przenosić punkt AF na konkretnego ptaka znajdującego się w dużej grupie, a dzięki wsparciu sztucznej inteligencji algorytm samodzielnie zaczyna rozpoznawać intencje fotografa i tym samym umożliwia mu maksymalne skupienie się na komponowaniu kadru.
  
  
• implementacja warstwowej matrycy BSI Live MOS oraz bardzo szybkie sczytywanie przez nią pikseli skutkuje m.in. eliminacją efektu blackout, czyli zaczernienia ekranu (ciemnych klatek) w trakcie wykonywania serii zdjęć w trybie migawki elektronicznej.
  
  

Obiektywy OM SYSTEM z bagnetem Micro 4/3

Panteon szkieł marki OM SYSTEM może pochwalić się całkiem sporym zestawem absolutnie doskonałych obiektywów gwarantujących osiągnięcie fantastycznych efektów w plenerze. 

Wybraliśmy dla Ciebie kilka propozycji w różnych przedziałach cenowych, które łączy przede wszystkim wysoka jakość wewnętrznych komponentów optycznych, profesjonalne uszczelniania oraz niezawodność systemu AF. 

OM System M.Zuiko Digital 40-150 mm f/2.8 PRO

Nasze zestawienie otwiera najbardziej zróżnicowany pod względem kąta widzenia zoom z wewnętrznym ogniskowaniem, który jako pierwszy w historii branży może pochwalić się automatycznym systemem ostrzenia Dual VCM opartym na dwóch niezależnych silnikach liniowych zarządzającymi osobnymi grupami soczewek.

Takie rozwiązanie powoduje, że obiektyw ten charakteryzuje mistrzowska celność AF – jest on szybki, płynny i niemal bezgłośny, dlatego będzie fantastycznym wyborem dla fotografów, dla których każdy kadr jest na wagę złota, a precyzyjność ostrzenia aspektem priorytetowym. 

Układ optyczny tworzy aż 16 elementów uporządkowanych w 10 grupach, w których znajdują się m.in. trzy elementy ED oraz jeden Super ED, dwa elementy asferyczne, jeden asferyczny element ED, a także jeden element o wysokiej refrakcji – całość tej konstrukcji zamknięto ponadto w metalowym korpusie, który jest wyposażony w 11 uszczelek chroniących jego wnętrze przed kurzem i wilgocią. 

Obiektyw ten posiada pojedynczy, w pełni programowalny przycisk funkcyjny, a także system łatwego przełączania się pomiędzy manualnym oraz automatycznym ostrzeniem za pomocą „mobilnego" pierścienia, który może swobodnie zmieniać pozycję na tubusie. 

Co więcej, przy współpracy z telekonwerterem MC-14 model ten osiąga zakres ogniskowania wynoszący 210 mm, co w przeliczeniu na pełną klatkę daje aż 420 mm!

Krótka specyfikacja

odpowiednik 80-300 mm full frame	kąt widzenia – 30°-8,2°
kompatybilność z matrycą Micro 4/3	średnica filtra – 72 mm
min. odległość ostrzenia – 70 cm	uszczelniania – IP53
maks. wartość przysłony – f/22	stabilizacja – brak
min. wartość przysłony – f/2,8	waga – 880 g (z adapterem statywu)

OM System M.Zuiko Digital ED 100-400 mm f/5.0-6.3 IS 

Naszą drugą propozycją jest zoom o bardziej zróżnicowanym kącie widzenia, który cieszy się ogromną popularnością wśród szerokiego grona fotografów przyrodniczych – zarówno tych mniej, jak i bardziej zaawansowanych. 

Obiektyw ten zawdzięcza swoją dobrą renomę przede wszystkim dzięki fantastycznej wydajności optycznej w całym zakresie ogniskowania, która skutkuje rejestracją niezwykle ostrych oraz bogatych w szczegóły zdjęć aż po same krawędzie kadru. 

Wysokojakościowy zapis obrazów nie byłby możliwy bez udziału optycznych komponentów uporządkowanych w 15 grupach wewnątrz obiektywu, które tworzą m.in. 4 elementy niskodyspersyjnych soczewek ED, 2 elementy HR o wysokim stopniu odbicia oraz 2 elementy Super HR; do efektywnej redukcji niedoskonałości w postaci flar przyczynia się z kolei powłoka ZERO Coating, która dba o prawidłowy kontrast oraz nasycenie kolorów nawet w czasie fotografowania pod światło. 

Co więcej, obiektyw ten ma także funkcję makro i osiąga maksymalne powiększenie wynoszące 00.57x – a to oznacza, że nada się idealnie do fotografowania dzikiej przyrody w bardzo satysfakcjonującej skali odwzorowania. 

Krótka specyfikacja

odpowiednik 200-800 mm full frame	kąt widzenia – 12° do 3.1°
kompatybilność z matrycą Micro 4/3	średnica filtra – 72 mm
min. odległość ostrzenia – 130 cm	uszczelniania – IP53
maks. wartość przysłony – f/22	stabilizacja – tak
min. wartość przysłony – f/5.0-6.3	waga – 1120 g

OM System M.Zuiko Digital 150-600 mm f/5-6.3 IS ED

Kolejny model, który szczerze rekomendujemy Ci pod kątem ptasiej fotografii, to najcięższy w naszym zestawieniu obiektyw zmiennoogniskowy o absolutnie fantastycznej rozdzielczości optycznej, który pomimo swojego dość sporego gabarytu umożliwi Ci efektywne fotografowanie „z ręki" – zawdzięcza to 5-osiowej stabilizacji SYNC IS kompensującej drgania aż o 7 stopni EV! 

Jest to również pierwszy w historii firmy model, który w przeliczeniu na pełną klatkę osiąga spektakularne pole widzenia równe 2400 mm po dołączeniu do niego telekonwertera MC-20.

Obiektyw ten ma także właściwości makro i oferuje aż 0,7-krotne powiększenie obrazu (1,4x-krotne z MC-20) przy zachowaniu minimalnej odległości fotografowania wynoszącej jedyne 0,56 m. 

Optyczna baza tego modelu składa się z 25 komponentów uporządkowanych w 15 grupach, do której należą m.in. 2 soczewki ED oraz 4 Super ED, 6 elementów HR oraz jeden element HD; wszystkie z tych elementów znajdują się w doskonale uszczelnionym korpusie – spełniającym międzynarodowe normy wodoszczelności IPX1 – który pozwoli Ci skupić się przede wszystkim na fotografowaniu nawet w zasiekającym deszczu! 

Krótka specyfikacja 

odpowiednik 300-1200 mm full frame	kąt widzenia – 8.2 - 2.1°
kompatybilność z matrycą Micro 4/3	średnica filtra – 95 mm
min. odległość ostrzenia – 0,56 m (szeroko) / 2,8 m (tele)	uszczelniania – IPX1
maks. wartość przysłony – f/22	stabilizacja – 5-osiowa sync IS
min. wartość przysłony – f/5.0 (szeroki), f/6.3 (tele)	waga – 2065 g

Wszystkie produkty, które znalazły się w naszym sprzętowym zestawieniu, zakupisz teraz w naprawdę atrakcyjnych cenach – sprawdź, jakie promocje przygotowało dla Ciebie OM SYSTEM z okazji Black Friday i spełnij już dziś swoje marzenie o profesjonalnej rejestracji dzikiej przyrody! 

Koniecznie zajrzyj do sklepu Foto-Plus:

OM SYSTEM Cashback BF 2024

Za merytoryczno-techniczne konsultacje przy tworzeniu tego artykułu dziękujemy Przemysławowi Jakubczykowi (OM System Technical Expert) oraz fotografowi Łukaszowi Bożyckiemu. 

Sprawdź nasze inne artykuły w dziale Poradników:

Co to jest bokeh?

Rodzaje migawek w aparacie – jak działają i czym się charakteryzują?

Stwórz z nami swój pierwszy zestaw do vlogowania